Ngành xuất khẩu rau quả Việt Nam đang trải qua những tháng đầu năm 2025 đầy thách thức khi ghi nhận sự sụt giảm đáng kể về kim ngạch. Theo số liệu mới nhất từ Hiệp hội Rau quả Việt Nam, tổng giá trị xuất khẩu trong hai tháng đầu năm ước tính đạt 677 triệu USD, một con số đáng lo ngại khi giảm tới 17% so với cùng kỳ năm ngoái. "Điểm nghẽn" lớn nhất được xác định đến từ sự "lao dốc" của mặt hàng sầu riêng, vốn được xem là "át chủ bài" của ngành, chiếm gần một nửa tổng giá trị xuất khẩu.
Xuất khẩu rau quả Việt Nam "hạ nhiệt" đầu năm: Sầu riêng lao đao vì "barie" mớiCụ thể, thống kê cho thấy lượng sầu riêng xuất khẩu đã giảm đến 80% so với cùng kỳ năm 2024, chỉ đạt khoảng 3.500 tấn tính đến giữa tháng 2. Sự sụt giảm mạnh mẽ này đã kéo theo sự "hạ nhiệt" chung của toàn ngành rau quả, khiến bức tranh xuất khẩu trở nên kém sắc hơn so với kỳ vọng.
Lý giải cho tình trạng này, các chuyên gia cho rằng nguyên nhân chính đến từ việc các thị trường nhập khẩu lớn, đặc biệt là Trung Quốc, đã đồng loạt siết chặt các quy định về kiểm dịch và an toàn thực phẩm. Trung Quốc, thị trường tiêu thụ sầu riêng lớn nhất của Việt Nam, đã áp dụng chính sách kiểm tra gắt gao 100% các lô hàng nhập khẩu từ Việt Nam. Thêm vào đó, từ ngày 10/1 vừa qua, Bắc Kinh còn yêu cầu tất cả các lô hàng sầu riêng phải có giấy chứng nhận đảm bảo không chứa chất vàng O, một hợp chất bị nghi ngờ có khả năng gây ung thư.
Những quy định mới này đã tạo ra "rào cản" lớn, kéo dài thời gian thông quan, làm tăng nguy cơ hư hỏng hàng hóa và buộc nhiều doanh nghiệp phải "quay xe", chuyển hướng tiêu thụ nội địa. Không chỉ Trung Quốc, Đài Loan cũng tiếp tục gia hạn lệnh kiểm tra 100% các lô sầu riêng nhập khẩu đến hết tháng 4, sau những lo ngại về chất lượng từ năm ngoái. Tại châu Âu, Liên minh EU cũng nâng tỷ lệ kiểm tra lên 20% thay vì 10% như trước, do phát hiện dư lượng thuốc bảo vệ thực vật vượt ngưỡng cho phép trong một số lô hàng.
Ngoài những yếu tố kỹ thuật, hoạt động xuất khẩu trong hai tháng đầu năm cũng chịu tác động không nhỏ từ kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài. Thời gian thị trường "đóng băng" đã khiến nhiều lô hàng bị ùn ứ, gây ảnh hưởng đến toàn bộ chuỗi cung ứng.
Đối mặt với những thách thức hiện hữu, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đang buộc phải tìm cách thích ứng. Nhiều công ty đã chủ động giảm sản lượng xuất khẩu trong tháng 1 để tập trung hoàn thiện các thủ tục, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe từ thị trường. Ông Nguyễn Đình Tùng, CEO của Vina T&T, chia sẻ rằng công ty đang gấp rút hoàn tất các điều kiện cần thiết và dự kiến sẽ khôi phục hoạt động xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc vào cuối tháng 2.
Về phía cơ quan quản lý, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng đã vào cuộc với các biện pháp siết chặt kiểm soát chất lượng, đảm bảo nông sản Việt Nam đáp ứng đầy đủ yêu cầu kiểm dịch của các nước nhập khẩu. Bên cạnh đó, việc tăng cường giám sát, đưa ra cảnh báo sớm và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm cũng được đẩy mạnh nhằm củng cố uy tín cho nông sản Việt trên thị trường quốc tế. Các hoạt động đàm phán song phương và đa phương để tháo gỡ các rào cản kỹ thuật, mở rộng thị trường tiêu thụ cũng đang được triển khai tích cực, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững cho ngành xuất khẩu rau quả Việt Nam.
