Quảng Ninh, vùng đất được thiên nhiên ưu ái ban tặng bờ biển dài cùng hệ sinh thái trù phú, từ lâu đã nổi tiếng với vô vàn đặc sản nức tiếng. Bên cạnh những món hải sản tươi ngon, nơi đây còn cất giấu một báu vật ẩm thực độc đáo, kết tinh từ lòng biển và bàn tay tài hoa của người dân: Nước mắm Sá Sùng Vân Đồn. Không chỉ là thứ gia vị đậm đà, nó còn là câu chuyện về văn hóa bản địa, là tinh túy dinh dưỡng và là niềm tự hào của vùng đất mỏ.
Sá Sùng – “linh hồn” của giọt mắm trứ danh
Để giải mã sức hút đặc biệt của nước mắm Sá Sùng, chúng ta không thể bỏ qua nguyên liệu chính – Sá Sùng. Loài sinh vật có cái tên mỹ miều “sâu cát” hay “giun biển”, danh pháp khoa học Sipunculus nudus, ẩn mình dưới những triền cát ven biển, nơi thủy triều lên xuống nhịp nhàng. Vân Đồn, với địa hình và hệ sinh thái đặc thù, được mệnh danh là “thủ phủ” của Sá Sùng chất lượng hàng đầu Việt Nam.
Vân Đồn bảo vật ẩm thực: Nước mắm Sá Sùng – Viên kim cương từ biển cảSá Sùng Vân Đồn trứ danh bởi kích thước vượt trội, thịt dày mình và vị ngọt đậm đà tự nhiên hiếm có. Để “săn” được thứ “vàng ròng” của biển cả này, người dân phải dầm mình trong sóng gió, miệt mài đào bới trên bãi cát mỗi khi thủy triều rút. Công việc đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ và kinh nghiệm dày dặn, bởi Sá Sùng vốn tinh ranh, ẩn mình sâu trong cát và di chuyển cực nhanh. Sá Sùng tươi có giá trị kinh tế cao, được chế biến thành nhiều món ngon trứ danh, và đặc biệt, trở thành “linh hồn” của loại nước mắm Sá Sùng độc nhất vô nhị.
Hành trình “khác biệt” tạo nên “giọt mắm vàng” sánh quý
Điểm làm nên sự khác biệt “đắt giá” của nước mắm Sá Sùng Vân Đồn chính là nguyên liệu chế biến. Khác với những loại nước mắm truyền thống từ cá, nước mắm Sá Sùng lại được ủ chượp hoàn toàn từ Sá Sùng tươi nguyên chất. Quy trình sản xuất thứ “gia vị quý tộc” này vô cùng công phu, tỉ mỉ và đòi hỏi sự kiên nhẫn tuyệt đối, kéo dài từ hai năm trở lên.
Hãy cùng khám phá bí quyết tạo nên “giọt vàng” sánh đượm:
Tuyển chọn “ngọc trai cát”: Sá Sùng tươi sau khi đánh bắt được tuyển lựa kỹ lưỡng, chỉ giữ lại những con to khỏe nhất. Tiếp đó, chúng được làm sạch cát, loại bỏ nội tạng và rửa kỹ nhiều lần bằng nước biển tinh khiết. Công đoạn này quyết định hương vị thơm ngon, không tanh của mẻ mắm.
Ướp muối – Bí quyết gia truyền: Sá Sùng sau sơ chế được ướp muối theo tỷ lệ vàng bí truyền của từng gia đình làm mắm. Tỷ lệ muối và thời gian ướp là “linh hồn” tạo nên hương vị đặc trưng, khởi đầu quá trình lên men tự nhiên, giải phóng enzyme và acid amin quý giá.
“Nằm ổ” trong chum sành: Sá Sùng ướp muối được “an vị” trong thùng gỗ hoặc chum sành, trải qua quá trình ủ chượp hoàn toàn tự nhiên dưới ánh nắng mặt trời. Người làm mắm phải thường xuyên theo dõi, đảo khuấy, “nâng niu” từng chum mắm để quá trình lên men diễn ra hoàn hảo nhất. Thời gian ủ chượp kéo dài từ 18 đến 24 tháng, thậm chí có những mẻ mắm “lão làng” được ủ tới 36 tháng.
“Chiết xuất” tinh túy: Sau thời gian ủ chượp đủ độ, nước mắm Sá Sùng được kéo rút – lấy nước cốt đầu tiên, tinh túy và đậm đà nhất. Nước cốt này được lọc kỹ càng, loại bỏ cặn bã, tạp chất để đạt độ tinh khiết tuyệt đối.
“Tắm nắng” và hoàn thiện: Nước mắm cốt đầu tiên tiếp tục được phơi nắng để tăng thêm hương vị đậm đà và màu sắc quyến rũ. Cuối cùng, nước mắm được kiểm tra chất lượng nghiêm ngặt, đóng chai và dán nhãn, sẵn sàng “lên kệ”.
Hương vị “độc nhất vô nhị” và giá trị dinh dưỡng “vàng mười”
Nước mắm Sá Sùng Vân Đồn chinh phục giới sành ăn không chỉ bởi quy trình chế biến cầu kỳ mà còn bởi hương vị và giá trị dinh dưỡng vượt trội.
Sắc màu quyến rũ: Nước mắm Sá Sùng sở hữu màu vàng cánh gián óng ánh, sánh đặc như mật ong rừng, khơi gợi vị giác ngay từ cái nhìn đầu tiên.
Hương thơm “gây thương nhớ”: Khác biệt với mùi nồng đặc trưng của nước mắm cá, nước mắm Sá Sùng lan tỏa hương thơm bùi dịu nhẹ, phảng phất vị biển cả tinh khiết, kích thích mọi giác quan.
Vị ngon “đậm đà khó quên”: Khi nếm thử, nước mắm Sá Sùng “đánh thức” vị giác bằng vị ngọt thanh tự nhiên của đạm, vị đậm đà hài hòa, hậu vị ngọt dịu kéo dài lan tỏa. Vị ngọt này hoàn toàn tự nhiên, kết tinh từ quá trình lên men Sá Sùng, không hề có vị chát hay gắt của chất phụ gia.
“Kho báu” dinh dưỡng: Sá Sùng vốn là hải sản quý, giàu dinh dưỡng. Nước mắm Sá Sùng thừa hưởng trọn vẹn giá trị này, chứa hàm lượng protein cao, khoáng chất dồi dào (canxi, sắt, kẽm, magie) và đặc biệt là acid amin thiết yếu. Những acid amin này không chỉ tốt cho sức khỏe mà còn tạo nên hương vị umami đặc trưng, “gây nghiện” của nước mắm Sá Sùng.
Đặc sản OCOP Quảng Ninh – Niềm tự hào xứ mỏ
Nước mắm Sá Sùng Vân Đồn không chỉ là món quà ẩm thực mà còn là sản phẩm OCOP tiêu biểu của tỉnh Quảng Ninh. Sản phẩm vinh dự được công nhận và đánh giá cao trong chương trình “Mỗi xã phường một sản phẩm” (OCOP), góp phần nâng tầm nông sản địa phương, thúc đẩy kinh tế nông thôn và quảng bá du lịch Quảng Ninh.
Chứng nhận OCOP là “bảo chứng vàng” cho chất lượng, nguồn gốc xuất xứ minh bạch và quy trình sản xuất chuẩn mực của nước mắm Sá Sùng Vân Đồn. Đây là dấu hiệu uy tín, giúp người tiêu dùng an tâm lựa chọn và thưởng thức đặc sản trứ danh này.
Thưởng thức “kim cương lỏng” đúng điệu
Nước mắm Sá Sùng Vân Đồn là gia vị “đa năng”, “biến hóa” hương vị cho mọi món ăn:
“Chấm là mê”: Tuyệt hảo nhất khi dùng chấm trực tiếp các món luộc, hấp, nướng, đặc biệt là hải sản tươi sống. Chỉ cần chén nước mắm Sá Sùng nguyên chất, thêm vài lát ớt tươi, bạn đã có thứ nước chấm “thần thánh”, nâng tầm mọi món ăn.
Ướp đậm đà: Dùng ướp các loại thịt, cá trước khi chế biến, giúp món ăn thêm đậm đà, dậy hương thơm quyến rũ.
Nêm “chuẩn vị”: Vài giọt nước mắm Sá Sùng vào món canh, xào, kho sẽ giúp món ăn thêm tròn vị, hấp dẫn khó cưỡng.
Nước mắm Sá Sùng Vân Đồn không chỉ là thứ gia vị thông thường mà còn là tinh hoa văn hóa, là đặc sản quý giá của vùng đất Quảng Ninh. Từ nguyên liệu Sá Sùng độc đáo, quy trình chế biến công phu đến hương vị và giá trị dinh dưỡng vượt trội, tất cả hòa quyện tạo nên “viên ngọc ẩm thực” độc đáo, đáng tự hào.
Nếu có dịp ghé thăm Quảng Ninh, đừng quên tìm mua và thưởng thức Nước mắm Sá Sùng Vân Đồn để cảm nhận trọn vẹn tinh túy biển cả và sự tài hoa của người dân nơi đây. Đây chắc chắn sẽ là trải nghiệm ẩm thực khó quên và món quà ý nghĩa dành tặng người thân, bạn bè.
