Chính phủ vừa chính thức "khai pháo" Nghị định 20/2025/NĐ-CP, một "tín hiệu" mạnh mẽ cho thấy quyết tâm chấn chỉnh công tác quản lý thuế đối với các "ông lớn" có giao dịch liên kết. Nghị định này, chính thức có hiệu lực từ 27/3/2025 và "khởi động" ngay cho kỳ tính thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2024, được ví như một "phiên bản nâng cấp" toàn diện, khắc phục những "điểm nghẽn" còn tồn tại của Nghị định 132/2020/NĐ-CP trước đó.
Nghị định 20/2025: "Mắt lưới" thuế siết chặt giao dịch liên kết - Doanh nghiệp cần "chuyển mình"Giới chuyên gia nhận định, Nghị định 20 không chỉ đơn thuần là "vá víu" quy định cũ, mà là một bước tiến chiến lược, thể hiện rõ ràng "tham vọng" của cơ quan quản lý trong việc thiết lập một "hành lang pháp lý" vững chắc, minh bạch và hiệu quả hơn cho hoạt động giao dịch liên kết, vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro về chuyển giá và thất thu thuế. Điểm "đắt giá" nhất của Nghị định 20 nằm ở việc "mở rộng tầm ngắm", làm rõ và bao quát hơn các tiêu chí xác định "bên liên kết" – "tọa độ" trung tâm để khoanh vùng phạm vi điều chỉnh thuế. Cụ thể, Nghị định đã "điểm trúng huyệt" và có những điều chỉnh then chốt tại các điểm d, k và "bổ sung mảnh ghép" điểm m khoản 2 Điều 5 của Nghị định 132/2020/NĐ-CP.
"Vòng kim cô" siết chặt vay vốn nội bộ: Không còn "lách luật"
Một trong những "điểm nhấn" quan trọng nhất của Nghị định 20 chính là sự thay đổi tại điểm d khoản 2 Điều 5, liên quan đến "lỗ hổng" vay vốn nội bộ mà nhiều doanh nghiệp từng "khai thác". Trước đây, quy định chỉ "soi chiếu" vào tỷ lệ khoản vay so với vốn góp và nợ trung, dài hạn của bên "đi vay". Tuy nhiên, Nghị định 20 đã "nâng cấp" tiêu chí này lên một tầm cao mới, "quét" toàn diện đến tổng dư nợ các khoản vay giữa các "mắt xích" liên kết. Điều này đồng nghĩa với việc, doanh nghiệp không thể "lách luật" bằng cách chia nhỏ các khoản vay hoặc chỉ "tính toán" trên một khoản vay đơn lẻ. Thay vào đó, họ phải "giơ cao đánh khẽ", xem xét tổng thể "bức tranh" vay vốn nội bộ để xác định có "vướng" vào "vùng phủ sóng" của quy định về giao dịch liên kết hay không.
Đáng chú ý, Nghị định mới cũng "mở đường" cho các tổ chức tín dụng bằng cách bổ sung các trường hợp ngoại lệ quan trọng, giúp "cởi trói" cho hoạt động của họ. Theo đó, các tổ chức tín dụng hoạt động theo Luật Các tổ chức tín dụng 2024 sẽ được "miễn trừ" khỏi "mác" bên liên kết trong một số tình huống cụ thể, nhằm tạo điều kiện "thông thoáng" cho hoạt động cho vay và bảo lãnh vốn, vốn là "huyết mạch" của nền kinh tế.
Mở rộng "thấu kính" khái niệm "điều hành, kiểm soát trên thực tế": Không bỏ sót "ngóc ngách"
Điểm k khoản 2 Điều 5 cũng được "tái cấu trúc", mở rộng phạm vi điều chỉnh sang cả các chi nhánh hạch toán độc lập, vốn cũng thực hiện kê khai, nộp thuế thu nhập doanh nghiệp. Đây là một "nước cờ" cao tay, bởi trước đây, quy định có thể chưa "chạm" tới hết các trường hợp doanh nghiệp có sự "điều khiển ngầm", "kiểm soát trên thực tế" đối với hoạt động của chi nhánh hạch toán độc lập. Với sự "bổ sung" này, cơ quan quản lý thuế có thêm "vũ khí" lợi hại để "quét sạch" những giao dịch nội bộ "ẩn mình" trong các tập đoàn, doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức "rối rắm", phức tạp.
Thêm "mắt xích" ngân hàng vào "mạng nhện" liên kết: "Vây bắt" chuyển giá tinh vi
Nghị định 20 còn "tung ra" điểm m khoản 2 Điều 5, chính thức "kéo" các tổ chức tín dụng vào "mạng lưới" các bên liên kết khi có quan hệ "mẹ - con", "kiểm soát - bị kiểm soát" hoặc "liên kết" theo quy định của Luật Các tổ chức tín dụng. Động thái này được đánh giá là "điểm trúng đích", phù hợp với thực tế khi các giao dịch giữa tổ chức tín dụng và các đơn vị liên quan ngày càng "bành trướng" về quy mô và "biến hóa" về hình thức. Việc "nhập cuộc" của ngân hàng vào "cuộc chơi" giao dịch liên kết sẽ giúp cơ quan thuế "nắm bắt" và kiểm soát chặt chẽ hơn dòng tiền, ngăn chặn nguy cơ chuyển giá, trốn thuế thông qua các kênh tài chính.
Ngân hàng Nhà nước "gánh vai" thêm trọng trách: Phối hợp "tác chiến" liên ngành
Không chỉ doanh nghiệp "đau đầu", Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng được "giao phó" thêm trách nhiệm trong Nghị định 20. Ngoài việc "cung cấp" thông tin về các khoản vay nước ngoài, NHNN còn phải "chung tay" cung cấp thông tin về người có liên quan của các "sếp lớn", cổ đông "cá mập" và công ty liên kết của tổ chức tín dụng theo hệ thống dữ liệu quản lý của NHNN khi có "lệnh" từ cơ quan thuế. Điều này cho thấy sự "bắt tay" chặt chẽ hơn giữa các cơ quan quản lý nhà nước trong "chiến dịch" quản lý thuế đối với giao dịch liên kết, tạo nên sức mạnh "hiệp đồng" để "quét sạch" hành vi gian lận thuế.
Doanh nghiệp cần "hành động" ngay!
Với những "luồng gió mới" mạnh mẽ từ Nghị định 20, các chuyên gia "bật đèn xanh" khuyến nghị doanh nghiệp cần "khẩn trương" nghiên cứu "mổ xẻ" Nghị định 20/2025/NĐ-CP, "rà soát" kỹ lưỡng lại các giao dịch liên kết hiện có, đặc biệt là các giao dịch vay vốn nội bộ, giao dịch với chi nhánh hạch toán độc lập và các giao dịch "dính dáng" đến tổ chức tín dụng liên quan. Việc "nắm chắc" và "tuân thủ" đúng các quy định mới không chỉ giúp doanh nghiệp "né" được những "cú phạt" pháp lý mà còn đảm bảo "sức khỏe" tài chính, "vững bước" trên con đường phát triển bền vững. Đây không chỉ là vấn đề tuân thủ pháp luật, mà còn là cơ hội để doanh nghiệp "tái cấu trúc" hoạt động, minh bạch hóa giao dịch, và nâng cao năng lực cạnh tranh trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng "khắt khe" về minh bạch và tuân thủ.
