Thị trường thương mại điện tử (TMĐT) xuyên biên giới Việt Nam đang chứng kiến những biến động thuế nhập khẩu chưa từng có, hứa hẹn định hình lại "sân chơi" cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp. Bộ Tài chính vừa trình làng đề xuất "nới lỏng" thuế đầy bất ngờ cho hàng hóa nhập khẩu trực tuyến giá rẻ, đồng thời "siết chặt" thuế với một phân khúc khác từ năm 2025. Hai động thái trái ngược này đang tạo ra một bức tranh đa chiều, đặt ra nhiều câu hỏi về lợi ích và thách thức cho nền kinh tế số.
Hai gọng kìm thuế nhập khẩu TMĐT"Cởi trói" cho hàng giá trị nhỏ: Làn gió mới hay "mồi nhử" rủi ro?
Dự thảo Nghị định mới nhất của Bộ Tài chính đang gây chú ý với đề xuất miễn thuế nhập khẩu cho các đơn hàng TMĐT có giá trị dưới 2 triệu đồng. Đây được xem là một bước đi táo bạo nhằm "bôi trơn" dòng chảy hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người tiêu dùng tiếp cận hàng hóa quốc tế đa dạng. Tuy nhiên, sự "hào phóng" này không phải là vô điều kiện. Mức giới hạn 96 triệu đồng/năm cho tổng giá trị hàng miễn thuế mỗi người mua được đặt ra để ngăn chặn tình trạng lợi dụng chính sách.
Điểm đáng chú ý khác trong dự thảo là đề xuất miễn kiểm tra chuyên ngành cho tối đa 4 lần/năm đối với hàng nhập khẩu dưới 2 triệu đồng. Động thái này được kỳ vọng sẽ giảm thiểu thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian và chi phí cho cả doanh nghiệp TMĐT và người mua hàng.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến lo ngại rằng chính sách "cởi trói" này có thể tạo ra "lỗ hổng" pháp lý, dẫn đến tình trạng lách luật, gian lận thương mại và khó kiểm soát chất lượng hàng hóa. Việc "chia nhỏ" đơn hàng để trốn thuế, đầu cơ hàng hóa kém chất lượng có thể gia tăng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường và quyền lợi người tiêu dùng.
Để đối phó với những rủi ro tiềm ẩn, dự thảo Nghị định cũng mạnh mẽ khẳng định sẽ áp dụng các "biện pháp mạnh tay" để ngăn chặn mọi hành vi thu gom hàng hóa, lợi dụng chính sách miễn thuế. Bộ Tài chính nhấn mạnh, mục tiêu cuối cùng là xây dựng một khung pháp lý minh bạch, hiệu quả, vừa thúc đẩy TMĐT phát triển, vừa đảm bảo quản lý nhà nước chặt chẽ.
Quyết định 01/2025: "Siết van" thuế hàng dưới 1 triệu đồng - Bước ngoặt từ năm sau
Trong khi chính sách "nới lỏng" cho hàng giá trị nhỏ còn đang trong giai đoạn dự thảo, một quyết định khác đã "chốt hạ" từ trước đó, tạo ra sự đối lập rõ ràng. Quyết định 01/2025, chính thức có hiệu lực từ 18/02/2025, sẽ xóa bỏ hoàn toàn "vùng an toàn thuế" cho hàng hóa nhập khẩu dưới 1 triệu đồng qua dịch vụ chuyển phát nhanh.
Theo đó, từ năm 2025, mọi lô hàng nhập khẩu, bất kể giá trị lớn nhỏ, đều phải chịu thuế nhập khẩu và thuế giá trị gia tăng (VAT). Ông Hoàng Ninh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), nhận định đây là một "bước ngoặt lớn", tạo ra sự thay đổi căn bản cho thị trường bán lẻ TMĐT Việt Nam.
Ông Ninh phân tích, việc áp thuế đồng đều sẽ "san bằng sân chơi", giúp hàng hóa sản xuất trong nước cạnh tranh công bằng hơn. "Hàng nhập khẩu giá rẻ sẽ mất đi lợi thế tuyệt đối về giá, buộc người tiêu dùng phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm. Đây là cơ hội để hàng Việt chất lượng cao "lên ngôi", chiếm lĩnh thị trường", ông Ninh nhấn mạnh.
Quyết định này cũng được kỳ vọng sẽ tăng cường khả năng quản lý của cơ quan nhà nước đối với dòng chảy hàng hóa nhập khẩu, đặc biệt là trong bối cảnh các sàn TMĐT xuyên biên giới đang hoạt động mạnh mẽ tại Việt Nam. Việc thu thuế đầy đủ sẽ góp phần tăng thu ngân sách, hạn chế tình trạng trốn thuế, gian lận thương mại và ngăn chặn hàng kém chất lượng xâm nhập thị trường.
Bài toán cân bằng lợi ích: Thách thức kép cho chính sách thuế TMĐT
Như vậy, chính sách thuế TMĐT hiện tại đang đi theo hai hướng khác nhau: "nới lỏng" cho hàng giá trị nhỏ để thúc đẩy giao thương, đồng thời "siết chặt" với hàng giá trị thấp để bảo vệ sản xuất trong nước và tăng cường quản lý.
Bài toán đặt ra là làm thế nào để cân bằng hài hòa giữa mục tiêu tạo thuận lợi cho TMĐT phát triển và yêu cầu quản lý hiệu quả, ngăn chặn các hành vi lợi dụng chính sách. Liệu đề xuất mới của Bộ Tài chính có thực sự là "liều thuốc" kích thích TMĐT hay sẽ tạo ra những "lỗ hổng" mới? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước, đòi hỏi sự theo dõi sát sao và đánh giá khách quan từ cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người tiêu dùng.
